Opieka PORADY str 4

Strona 4

Dieta dla diabetyków

1. Dieta dla diabetyków powinna być dietą pełnowartościową.
2. Źródło energii:
Zawsze należy określać zapotrzebowanie energetyczne. Należy dążyć do redukcji
wagi z celem obniżenia lub osiągnięcia właściwego współczynnika BMI (diabetycy
mają często nadwagę).
3. Biały cukier jest dozwolony w małych ilościach (może stanowić do 10% całkowitej
dostarczanej energii w trakcie dnia w środkach spożywczych, ale nie w płynach!).
4. Spożycie białka powinno być obniżone u pacjentów z nefropatią i wynosić 0,6 do 0,8g
na kilogram wagi.
5. Alkohol jest dozwolony na życzenie pacjenta po określeniu indywidualnego ryzyka
spożywania alkoholu, w ilości do 20g na dzień u mężczyzn oraz 10g/dzień dla kobiet (
podawać możliwie wraz z posiłkami obfitującymi w węglowodany, by zapobiec
niedocukrzeniu).
6. W przypadku tradycyjnej terapii insulinowej (CT) należy stworzyć stały schemat
spożywania posiłków z ustaloną ilością węglowodanów i dawką insuliny.
7. Przy intensywnej terapii insulinowej nie ma surowych reguł dotyczących wielkości
posiłków i wyboru środków spożywczych.
8. Jedzenie między posiłkami stanowi niepotrzebną dodatkową dostawę kalorii (ma sens
jedynie przy specjalnej terapii lekami).
9. Słodzik znajduje zastosowanie w napojach.
10. Produkty zastępujące cukier nie mają żadnych zalet względem cukru białego.
11. Produkty dla diabetyków najczęściej nie mają żadnych walorów zdrowotnych.

Szczególnie diabetycy z nadwagą powinni unikać produktów dla diabetyków, ponieważ zawierają one często dużą ilość tłuszczu.

Na czym opiera się dieta pełnowartościowa?
- duża ilość warzyw
- ubogie w tłuszcze źródła białka
- pełnowartościowy olej roślinny (np. rzepakowy)
- regularne, zbalansowane posiłki
- ostatni posiłek powinien składać się z chleba pełnoziarnistego z twarożkiem oraz jogurtu
- napoje słodzić słodzikiem
- cukier biały stosować oszczędnie

W praktyce wygląda to następująco:
- owoce i warzywa do każdego posiłku (5 porcji dziennie)
- redukcja ukrytych tłuszczy: chude produkty mleczne, ser, kiełbasa, produkty mięsne
- produkty pełnoziarniste
- niskokaloryczne napoje

Przykład diety dla diabetyka o normalnej wadze:
Po wstaniu: 1 szklanka wody
Pierwsze śniadanie: 2 kromki chleba/tostu pełnoziarnistego, margaryna dietetyczna, powidła śliwkowe, twarożek z ziołami (śmietankowy), 2 filiżanki kawy z mlekiem, 1 pomarańcza
Drugie śniadanie: 2 łyżki stołowe płatków owsianych (mogą być instant), ½ banana, ½ jabłka, zsiadłe mleko, ewentualnie ze słodzikiem, 1 szklanka wody
Obiad: 1 mały sznycel smażony na oliwie z oliwek, 2 ziemniaki posypane pietruszką, porcja szpinaku, miseczka chudego twarogu z jeżynami (mrożonymi),ewentualnie słodzony słodzikiem, 1-2 szklanki wody mineralnej
Między posiłkami: 1 mała porcja sernika wiśniowego, 1 filiżanka kawy z mlekiem
Kolacja: 1 miseczka surowej marchewki i selera z sokiem z cytryny, olejemem rzepakowym i ewentualnie cukrem, 2 kromki chleba pełnoziarnistego, margaryna dietetyczna, 1 plaster edamera (30% w suchej masie), 1 kromka chudej szynki wieprzowej, 2 filiżanki herbaty ziołowej
Wieczorny posiłek: 1 szklanka wody, pół kromki chleba pełnoziarnistego z serkiem ziołowym

Przyczyny niedożywienia u osób w starszym wieku:
- brak apetytu
- problemy z przeżuwaniem i połykaniem
- zaburzenia trawienia
- ostre lub chroniczne choroby
- obniżenie sprawności fizycznej lub mentalnej
- czynniki społeczne ( np. osamotnienie, śmierć małżonka)
- nieprawidłowo dozowane środki uspokajające lub nasenne
- spowolniona przemiana materii, zmniejszenie masy mięśniowej, spadek aktywności fizycznej, a co za tym idzie spadek zapotrzebowania energetycznego. Zalecane pokrycie zapotrzebowania na witaminy i minerały pozostają jednak bez zmian, co więcej wzrasta zapotrzebowanie na witaminę D, tzn. w mniejszej masie środków spożywczych musi znajdować się więcej minerałów i witamin. Należy spożywać produkty o dużej wartości odżywczej. Najważniejsze mikroelementy dla osób w zaawansowanym wieku to witamina D, B12 i folacyna.
- Zdolność odczuwania pragnienia osłabia się, co działa negatywnie na funkcje mózgu, nerek i serca: seniorzy powinni pić min.1,5 litra dziennie, warto polecić również produkty bogate w wodę (melony, pomidory, ogórki) oraz zupy.

W przypadku seniorów z podwyższonym ryzykiem niedożywienia warto zwrócić uwagę na:
- komunikację między opiekunem, pielęgniarzami, rodziną i lekarzami
- kontrolę wagi
- przygotowywanie zestawień spożytych potraw i napojów, identyfikację zahamowań w jedzeniu i piciu – przy niskim spożyciu pożywienia zachować efektywne środki dietetyczne

Wartości minimalne dla seniorów na dzień:
Codziennie: 1 ciepły posiłek, 1 porcja owoców, 1 porcja warzyw lub sałatek, 1 szklanka mleka i jogurtu, ser albo twarożek, kromka chleba pełnoziarnistego albo z pełnego przemiału, 1 litr płynów (soki owocowe, woda mineralna, zupa, herbata, kawa), 1 kawałek mięsa, ryba lub jajka.

Jak przekuć zalecenia w działanie?
- stosowanie różnych przypraw i ziół, aby dodać potrawom smaku
- pobudzające apetyt przystawki lub napoje
- elementy pomagające w piciu lub jedzeniu (słomki, smoczki etc.)
- miła atmosfera
- unikanie rozpraszających czynników
- przekąski (z.B. małe kotleciki, chlebki ryżowe)
- osobom niespokojnym, zapominającym można zaoferować spożycie posiłku poza stołem
- jedzenie powinno być podzielone na porcje na jeden, dwa gryzy
- konsystencja pożywienia powinna być łatwa zarówno do przeżuwania, jak i połykania
- można wzbogacić napoje i potrawy suplementami; sporządzać zestawienia rzeczywiście spożytych ilości i wartości energetycznych, co pozwoli na stwierdzenie ewentualnych braków żywieniowych

Zachowania seniorów:
- zredukowane uczucie pragnienia
- obawa przed nocnymi wizytami w toalecie
- obawa przed piciem spowodowana nietrzymaniem moczu lub kłopotami z prostatą
-zaburzenia przełykania
- wychowanie, w którym niemile widziane jest picie w trakcie jedzenia

Symptomy pojawiające się przy zmniejszonej ilości płynów:
- skóra i śluzówki są wysuszone
- pojawiają się zawroty i bóle głowy, zatwardzenie, infekcja dróg moczowych, podwyższona temperatura ciała, splątanie, zaburzenia pracy układu krążenia i nerek, utrata przytomności

Jak zapewnić odpowiednią ilość płynów?
- wszystkie posiłki podawać z napojami
- w miejscach często odwiedzanych w mieszkaniu pozostawić w zasięgu wzroku i ręki napoje, które należy pić w ciągu dnia
- zawsze napełniać puste szklanki
- wprowadzić rytuały picia (np. popołudniowa kawa, herbatka o 17.00)
- zwracać uwagę na przyjmowanie płynów u tzw. „samodzielnych seniorów”
- im mniej pożywienia, tym więcej płynów
- seniorzy wymagający opieki potrzebują asekuracji przy piciu
- stosować specjalne pojemniki na picie
- uwzględniać życzenia seniorów odnośnie do picia

Szczególnie wskazane napoje:
- woda, herbata ziołowa lub owocowa, soki owocowe
- kawę, czarną herbatę również zalicza się do te kategorii: ze względu na pobudzający wpływ na serce i układ krążenia nie nadają się jednak do gaszenia pragnienia (nie więcej niż 4 filiżanki)

Przykład dobowego rozkładu przyjmowania płynów:
Śniadanie: 2 filiżanki kawy lub herbaty (250ml)
Między posiłkami: 1 szklanka soku owocowego lub maślanki (200ml)
Obiad: 1 szklanka wody mineralnej (200ml), 1 talerz zupy (150ml)
Między posiłkami: 1 duża filiżanka herbaty lub kawy (200ml)
Kolacja: 2 filiżanki herbaty ziołowej (300ml)
Późny wieczór: 1 szklanka soku owocowego, woda mineralna (200ml)
> łącznie: 1500ml

Autor: Dominica Tigges, dietetyczka
Tłumaczenie: Katarzyna Sanojca
Źródło: aid Infodienst, Deutsche Gesellschaft für Ernährung e.V. , Senioren in der Gemeinschaftsverpflegung, Bonn 2007 [Niemieckie Towarzystwo Żywienia]

Strona 4

OPIEKA NAD OSOBAMI STARSZYMI SIEDLCE